HAKKIMIZDA

Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği (YHKB) sürdürülebilir Kalkınma Amacıyla Amasya Valiliği’nin girişimleriyle 1996 yılında çalışmalarına başlanan, Türkiye’ye model yapılanma olan, Türkiye’nin kalkınmışlık çizgisinin altında kalan Yeşilırmak Havzası’nın topyekün planlı bir kalkınma çizgisine ulaştırılması hedeflenerek hazırlanmış, ilk yerel-bölgesel kalkınma modeli ve ülkemizde havza bazında kurulan ilk Hizmet Birliğidir.

Sürdürülebilir kalkınma; “Gelecek neslin yaşam haklarına dokunmadan bugünün kalkınmasının sağlanması”dır.

Havza yönetimi ise “Bir su toplama havzasında, ekolojinin temel esasları dikkate alınarak, toplumun sosyal, kültürel ve ekonomik kalkınmasını sağlayacak şekilde doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımının planlanması, geliştirilmesi ve yönetilmesi’’ olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım, havza yönetimine aynı zamanda, havza toplumunun kalkındırılması ile eş bir anlam yüklemektedir.

Su, temelde sanılanın aksine sonu olmayan bir kaynak değildir ve insan yaşamının da vazgeçilmez unsurlarındandır. Bu nedenle su kaynakları üzerinde yapılacak her müdahalenin sürdürülebilir olması, koruma-kullanma ilkeleri doğrultusunda akılcı politikalar içermesi çok net bir gerekliliktir. Katılım süreci içinde olduğumuz Avrupa Birliği (AB), Aralık 2000 tarihinde yayınlanan Su Çerçeve Direktifi ile su kaynakları yönetim ve değerlendirmelerinde havza bazlı yönetim planlarını benimsediğini ilan etmiştir.

Türkiye yüzölçümünün yaklaşık %5’i büyüklüğünde olan ve 519 km uzunluğa sahip bulunan Yeşilırmak Havzası, ülke genelinde yüzölçümü açısından 25 akarsu havzası arasında 3’üncü sırada bulunmaktadır. Tarımın önemli bir geçim kaynağı olduğu bu havzada, Yeşilırmak Nehri’nin akı rejimi düzensizliğinden dolayı meydana gelen taşkınlar, erozyon, evsel ve endüstriyel atıklar önemli sorunlar oluşturmakta ve ıslahına gereksinim duyulmaktadır.

Bölgemiz ekonomisinde en büyük pay %60,6 oranla hizmetler sektörüne ait olup, tarım %20,0 ve sanayi sektörü ise %19,4 civarındadır. Amasya’da bu oranlar hizmetler sektöründe %70,5, tarım sektöründe %21,7 ve sanayi sektöründe %7,7 dir. İstihdamın sektörel dağılımına bakıldığında ise Bölgede çalışanların %66,9’unun tarım sektöründe çalıştığı görülmektedir.

Bölgelerin sahip olduğu gelişme dinamikleri çerçevesinde ekonomik ve sosyal kalkınmasını sağlayabilmesi, yerel kalkınma için ayrılan kaynakların etkin şekilde kullanılabilmesi, bölgelerdeki kurumsal kapasiteyle yakın bir ilişki içindedir.

90’lı yılların ikinci yarısında sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde bölgesel kalkınmanın sağlanması, kültür ve tabiat varlıklarının korunup gelecek nesillere aktarılabilmesi için çeşitli kuruluşların bir merkezden koordine edilerek sorunların çözümlenebilmesi için bölgede ortak proje yürütülmesi zorunlu hale gelmiş ve “Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi (YHGP)” ortaya çıkmıştır. Projenin tek bir merkezden koordine edilmesi amacıyla, havzada yer alan Amasya, Çorum, Samsun ve Tokat İl Özel İdarelerinin katılımı ile 1997 yılında Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği (YHKB) kurulmuştur. Birlik 5355 sayılı MİB Kanunu’nun ilgili maddelerine göre teşekkül etmiş, tüzel kişiliği haiz bir kamu kuruluşudur. Birlik Meclisinde Amasya, Çorum, Samsun ve Tokat il Valileri ve her ilin İl Genel Meclisi üyelerinden 2 şer temsilci yer almaktadır. Birlik merkezi Amasya olup, Başkanı Amasya Valisidir.

Birlik, kurulduğu günden bu yana Bölgemizin kalkınması yönünde, Tüzüğündeki hükümler doğrultusunda önemli çalışmalara imza atmıştır. Bunlardan en önemlisi 2006-2023 dönemini kapsayan “Türkiye'nin Karadeniz'e açılan kapısı olmuş, yaşam kalitesini yükseltmiş, çevreye duyarlı, rekabetçi, hızla gelişen bölge” vizyonuna sahip olan “Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi Bölgesel Gelişme Ana Planı”’nın bölgemize kazandırılmış olmasıdır. Bu plan, ortak çalışma kültürünü bölgemizde oluşturan başta YHKB, yeni kurulan Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı ve tüm bölgemiz kurum ve kuruluşları için Bölgesel Kalkınmanın yol haritasıdır.

Kalkınma Birliği, sağlıklı veriye ulaşılabilmesi amacıyla 1999 yılında Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) altyapısını kurmuş, kuruluşundan bu yana güncellemeleri yaparak gerek veri gerekse donanım olarak Türkiye’nin en geniş kapsamlı CBS’ni oluşturmuş ve www.yesilirmak.org.tr sitesinde kullanıma sunmuştur.

Birliğimiz, bölgesel niteliği ve yerel bir yönetim birliği olması nedeniyle AB tarafından son derece cazip bulunmuş, DPT tarafından özellikle yönetim açısından diğer DÜZEY 2 bölgelerine model olarak gösterilmiş ve Kalkınma Ajansları Yasası’nın hazırlanış sürecinde uygulamalarından yararlanılmıştır.

TR 83 Düzey 2 olarak isimlendirilen bölgemizin kalkınması açısından son dönemde gerçekleştirilen en önemli çalışmalardan biri de AB-Türkiye Ortak Finansmanıyla yürütülmüş olan Samsun, Kastamonu ve Erzurum (SKE) Düzey 2 Bölgeleri Kalkınma Programı’dır.

YHKB, bu programın hazırlık ve uygulanmasında çok temel bir rol oynamıştır. 2002 yılından itibaren DPT ve AB ilgili birimleri ile ortaklaşa gerçekleştirilen çalışmalarla; MFİB ile sözleşmesi yapılan Yerel Kalkınma Girişimleri, KOBİ ve Küçük Ölçekli Altyapı bileşenlerinden toplam 194 projenin uygulanması birliğimiz koordinasyonunda gerçekleşmiştir.

Program için tahsis edilen toplam 48.3 milyon € bütçenin % 47,83’ü (23.1 milyon €) bölgemize tahsis edilmiştir. Uygulanan projelerin eş finansmanla birlikte toplam tutarı 34,7 milyon € olup 31 Kasım 2007 tarihi itibariyle 181 proje tamamlanmıştır. Başarılı bir şekilde uygulanan projeler ile bölgede 772 kişiye istihdam sağlanmış, 12.535 kişiye eğitim verilmiş, KOBİ’lerin piyasaya 34 yeni ürün sunmaları ve üretim kapasitelerinde % 218 üretim artışı gerçekleşmiş, 42 köye kanalizasyon hizmeti götürülmüş, tıbbi atık bertaraf tesisi, sulama, sağlık ocağı, anaokulu gibi tesisler hizmete açılmış ve AB projelerini yürütecek kapasite oluşmuştur.

Birliğimizce bölgesel kalkınmaya yönelik ulusal ve uluslararası toplantı, kongre ve seminer katılımları gerçekleştirmektedir. Yeşilırmak Havzası Turizm Destinasyonu’nun oluşturulmasına yönelik uluslararası fuarlara katılım sağlanmaktadır. Yeşilırmak Havzası tanıtım konsepti kapsamında Amasya, Çorum, Samsun ve Tokat il Müzelerini kapsayan Yeşilırmak Havzası Sanal Müzeleri oluşturulmuştur, www.yesilirmakbasinmuseums.org.tr ve www.yesilirmak.org.tr adreslerinde yayınlanmaktadır. Yine tanıtım amacı ile 5 dilde (Türkçe, İngilizce, Almanca, Japonca ve Rusca) Yeşilırmak Havzası Rehber Kitapları hazırlanmıştır.

YHKB 2007 yılından bu yana Avrupa Kalkınma Ajansları Birliği EURADA üyesi olup Avrupa Kalkınma Ajansları ile iletişim içindedir.

Yine Birliğimizin desteğiyle Avrupa Komisyonu Karadeniz ve Tuna Nehri Kirliliğini Önleme Görev Gücü DABLAS tarafından AB Su Çerçeve Direktifi’ne uygun olarak YHGP Bölgesel Gelişme Ana Planı’nı destekleyici mahiyette, önümüzdeki 35 yıllık perspektifi ele alacak Yeşilırmak Havzası Entegre Su Yönetimi Planı hazırlanmaktadır. 2008 Nisan ayında başlayan çalışmanın 2010 yılı Eylül ayında bitirilmesi planlanmaktadır. Planın bitirilmesini müteakip genellikle her biri 10 milyon €’dan aşağı olmamak üzere, plan kapsamındaki projeler yol haritası ve önceliklere uygun hazırlanarak, başta AB IPA (AB Katılım Öncesi Mali Yardım Tüzüğü) fonları olmak üzere projelere kaynak temin edilecektir. Plan çerçevesinde havzada yapılması önerilecek olan yatırımların toplam tutarının su ve arıtma tesisleri için yaklaşık olarak 150 milyon €, tüm projeler için en azından toplam 450–550 milyon € olması beklenmektedir. Tüm bu yatırımların hayata geçmesi sonucunda; Yeşilırmak’ın kirliliği ortadan kalkacak, iyi tarım uygulamaları gerçekleşecek, toprak erozyonunun önüne geçilecek, sürdürülebilir kalkınma sağlanacak ve bölgemiz, insanların yaşamayı arzu ettiği bir cazibe merkezi olacaktır.

Yerel sahiplenmenin de bir göstergesi olan Birliğimiz, IPA kapsamında ilgili kurumlar tarafından teklif çağrısına çıkılan Bölgesel Rekabetedebilirlik ve İnsan Kaynakları Operasyonel Programlarına projeler hazırlamaktadır. IPA’nın beş bileşeninden biri olan Sınır Ötesi İşbirliği kapsamında Karadeniz Havzası Sınır Ötesi İşbirliği Programında YHKB Program Uygulama Birimi (PUB) TR 83 Düzey 2 Bölgesi için 2010 yılı ortalarına kadar Ulusal Bilgi Noktası (NIP) olarak görev almıştır.

YHKB bünyesinde Amasya Merkez Ofiste yer alan PUB bölge için hazırlanan planlar doğrultusunda ulusal ve uluslararası fon kaynaklarına YHKB adına projeler hazırlamakta, YHKB PUB ve Valilikler bünyesinde kurulu bulunan İl Proje Ofisleri, oluşan kurumsal kapasite ile bölge illerindeki tüm kurum ve kuruluşlara, STK’lara, KOBİ’lere ve şahıslara, ulusal ve uluslararası fon kaynakları tarafından çıkılan teklif çağrıları kapsamında proje hazırlama konularında teknik destek ve eğitimler vermektedir.

Bölgemizde ortak çalışma kültürünü yerleştiren ve kapasite oluşturan Birliğimiz, YHGP Bölgesel Gelişme Ana Planı ve Yeşilırmak Havzası Entegre Su Yönetimi Planıçerçevesinde başta Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı olmak üzere diğer kurum ve kuruluşlarla koordinasyon içerisinde çalışmalarını yürütecek, gelecek dönemlerde uygulayıcı birim olarak bölgesel kalkınma amacıyla daha da aktif olarak çalışmalarda yer alacaktır.